دفتر دست ساز ، هنر دوخت دفتر
با وجود اینکه سالهاست ماشین ها در ساخت خیلی وسایل حرف اول را میزنند ، هنوز راه و روش سنتی وبه کار گیری هنر دست همیشه حس و حال بهتری با خود می اورد .دوخت دفتر و کتاب و یا به عبارتی صحافی از ان دست هنر های قدیمی ست که از گذشته تا کنون طیف گسترده ای از تکنیک ها و فنون را شامل میشود و همچنان حتی با وجود ماشینی شدن،این هنر طرفداران زیادی دارد.
فرایند دوخت دفتر، پیچیدن و کنار هم قرار گرفتن کاغذ و در نهایت دوختن کاغذ ها به هم و به جلد سخت به شیوه ای که کاغذ ها کاملا محکم در کنار هم قرار گرفته و محافظت شوند،در ظاهر ساده به نظر می رسد اما همین چند مرحله را با تکنیک های مختلفی میتوان انجام داد که نتیجه هر کدام محصولی متفاوت و خلاقانه می تواند باشد .
انواع تکنیک های دوخت دفتر
برای دوختن کاغذ ها به هم و به جلد دفتر روش های مختلفی وجود دارد.به طور کلی این روش ها را می شود به دو نوع single sheet و double sheet تقسیم کرد . در نوع اول همانطور که از اسمش پیداست کاغذ ها هر کدام به صورت تکی در کنار هم قرار می گیرند اما در نوع دوم هر کاغذ از وسط تا شده و تبدیل به دو ورق میشود و این کاغذ های تا شده ورقه های دفتر را تشکیل می دهند .
علاوه بر این دوخت دفتر را به نوع دیگری نیز می توان تقسیم بندی کرد. دوخت دفتر میتواند به نوعی باشد که عطف دفتر با جلد سخت یا حتی چرمی پوشیده شده باشد، درست مثل انواع کتاب و سررسید و…،و در نوع دیگر دوخت دفتر به نوعی انجام می شود که عطف دفتر باز و به عبارتی دوخت کاغذ ها به هم از کناره ی دفتر پیداست .
البته روش های ساخت دفتر به روش های مبتنی بر دوختن محدود نمی شود و انواع مختفلی از روش های ساخت دفتر بدون دوخت هم وجود دارد از جمله روش های ساخت دفتر با استفاده از انواع چسب، انواع فنر و منگنه و … .
چرا دفتر دست دوز انتخاب کنیم ؟
وقتی حرف از کار دست ساز به میان بیاید ، به خودی خود ارزش کار چند برابر از کار ماشینی و بازاری بیشتر است . به نوعی هر هنرمند و سازنده زمان بیشتری برای ساختن ان صرف کرده باشد ، ارزش معنوی ان محصول بیشتر می شود . دفترسازی هم از ان دست هنر های زمان بر و ارزشمند است .از ساخت جلد و زمان لازم برای خشک شدن و پرس گرفته تا دوخت تک به تک کاغذ ها و اتصال کاغذ به جلد و … . از این رو دفتر دستساز صرفا یک دفتر معمولی نیست بلکه اثر هنری ست که پشت ان ساعت ها زمان و کار دستی صرف شده.
علاوه بر این دفتر های دوخته شده نسبت به دفتر های دیگر حتی مقاومت بیشتری دارد چرا که کاغذ ها و جلد با نخ های ضخیم تری دوخته شده که باعث ماندگاری بیشتر ان می شود .
دفتر های دستساز چقدر تنوع دارد ؟
می توان گفت تنوع یک محصول هنری ، از انجا که مستقیما به خلاقیت سازنده ان مرتبط است،نا محدود است .با این حال نوع متریال مصرفی نیز می تواند تعیین کننده ی می تنوع موجود باشد . دفتر ها از نظر نوع کاغذ انواع مختلفی دارند از جمله کاغذ تحریر،کاغذ کاهی،کاغذ کراف،کاغذ رنگی و … . از نظر جلد دفتر هم می توان تنوع بسیار زیادی برای دفتر های دست ساز در نظر گرفت از جمله دفتر هایی با جلد مقوایی و چاپی، جلد پارچه ای،جلد جرمی،جلد چوبی، جلد رزینی و … .
آموزش دوخت دفتر دستساز
امروزه این هنر طرفداران زیادی دارد و هنرمندان زیادی هم در این زمینه در حال فعالیت هستند .با وجود گستردگی پلتفرم های اموزش مجازی بسیاری از هنر ها و تکنیک های هنری مختلف را از همین فضای مجازی می توان پیدا کرد .با این وجود مجموعه made in heart مدت هاست در زمینه اموزش این هنر ،هم به صورت مجازی و هم برگزاری ورکشاپ های اموزشی،فعالیت دارد .